Tôi yên ổn làm ở đó cho đến chiến tranh, tiệm phải đóng cửa. Ông già nằm liệt giường ấy làm cách nào mà sung sướng như vậy? Bạn thử đoán xem. Tôi có thể giải cho viên thống đốc Nhật.
Chính nó đã gây ra nhiều sự đau khổ hơn bất cứ trận chiến tranh hay bệnh thiên thời nào trong lịch sử trái đất này. Nhưng khi vết thương đã lành tôi không còn nghĩ chút xíu gì tới bàn tay cụt một ngón của tôi hết. Tôi thấy ai nấy đều bỏ tôi.
Để kết luận, tôi muốn chép lại câu của bác sĩ Alexis Carrel mà bạn đã đọc ở đầu chương: "Những nhà kinh doanh không biết thắng ưu sầu sẽ chết sớm". Sung sướng mà thôi ư? Tôi còn thấy muốn nhảy múa điên cuồng lên nữa chứ? Tôi có thể thiệt thà nói rằng không bao giờ tôi phí thời giờ để tiếc và than thở rằng sao mình không phải là một Thomas Hardy thứ nhì. Tiếng Anh của tôi hồi đó còn non lắm - thực sự thì chỉ kể như mới học được sáu tháng - nên nhiều chỗ tôi phải dựa vào bản dịch tiến Pháp.
Trước hết, con hãy tìm cảnh thượng giới và đạo chính trực của Cha, rồi Cha sẽ ban cho con hết thảy những thứ con cần". Rán tỏ ra là một đạt nhân về vấn đề ấy. Khi ông còn là một tác giả trẻ tuổi hăng hái, ông lo lắng vì mất ngủ, cho nên ông xin một công việc nặng nhọc tại sở Hoả xa trung ương ở Nữu Ước.
Như nhạc phụ tôi, ông Henry Price chẳng hạn, ông rán sống theo đạo: "kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân" [25] và không thể có một hành động ti tiểu, ích kỷ hoặc bất lương được. Chín năm đầu đó thiệt là cay đắng vì kết quả ông chỉ kiếm được có 20 Mỹ kim, trung bình khoảng một xu một ngày! Thật ra nó có nghỉ trong một khoảng khắc mỗi lúc bóp vào.
Cứ tiếp tục như vậy hoài. Tôi bận dạy học đến nỗi không có thời gian và cũng không có cả ý muốn kiểm soát phương diện tài chánh của công cuộc kinh doanh đó. 000 đồng [3], nhưng chỉ phải trả 24.
(Chương này viết riêng cho các bạn thanh niêm nam nữa chưa biết được nghề hợp với sở thích của mình). Khi quân Nhật tấn công, cả châu thành hỗn loạn. Từ hai năm, tôi làm chủ một ngôi nhà hàng tạp hoá nhỏ, nhưng sự buôn bán không được phát đạt.
Tôi đã học và mong rằng tới chết cũng không quên - bài học của ông Walter Raleigh (Tôi không muốn chỉ ông Walter đã trải áo mình trên bùn để Hoàng Hậu bước lên cho khỏi lấm giầy đâu. Một đứa con trai tôi tìm được việc trong một trại nọ, ngày đêm vắt sữa 13 con bò, đủ tiền ăn học. Toàn là những qui tắc mà ai cũng biết và nếu chịu áp dụng thì không một nỗi ưu phiền nào là không diệt được, từ những ưu tư về gia đình, tài sản, tình duyên, đến những lo lắng về tính mệnh, công danh, bệnh tật liên miên [6].
Y sĩ nói bà sẽ chết, và nếu trời có thương cho sống sót thì cũng thành tật, không đi được nữa. Sự bình tĩnh trong tâm hồn đã phát ra môt nguồn sinh lực mới. Có 40 Mỹ kim mỗi tuần mà phải lo ăn mặc, củi lửa lại lo trả vốn lời nữa.
Bạn chẳng làm được gì cả, nhưng về nhà, bạn thấy mệt, đầu như búa bổ. Bởi vì mệt mỏi đến với ta mau lẹ lạ thường. Anh ta khuyên tôi rằng: "Tôi biết đối với chị trong ngày này thì việc phải nằm tĩnh dưỡng một năm ròng là một sự rùng rợn.